Machowski Wawrzyniec h. Abdank odmienny, imię zakonne Cyprian od św. Wawrzyńca (1665–1746), pijar, pedagog i kaznodzieja. Ur. 9 VIII w parafii Czudec. Pobyt w szkołach pijarskich w pobliskim Rzeszowie wpłynął na decyzję M-ego wstąpienia do zgromadzenia pijarów, co nastąpiło 21 X 1685. Otrzymawszy w zakonie przygotowanie do pracy nauczycielskiej, wykonywał ją w rozmaitych szkołach swego zgromadzenia. Wiadomo, że w l. 1691–3 był nauczycielem w klasie poetyki, następnie syntaksy w Łowiczu, stąd zaś jesienią 1693 odszedł na stanowisko wicerektora warszawskiego domu pijarów. Z r. 1700 pochodzą zapiski stwierdzające, że M. był w tym czasie wicerektorem w Podolińcu na Spiszu, a z r. 1710, że był tam już rektorem. Urząd rektora podolinieckiego sprawował do r. 1714, kiedy to został obrany prowincjałem; w r. 1717 dokonano ponownej elekcji M-ego na dalsze trzy lata. Ustępujący z godności prowincjała M. wydał jako rodzaj ideowego testamentu dla swych następców traktat św. Bonawentury pt. „Sex alae Seraphicae” (W. 1721), gdzie rozważa się, jakie powinny być przymioty dobrego przełożonego. Niektórzy bibliografowie i historycy zgromadzenia pijarów wspominają o „Sex alae” w taki sposób, jak gdyby to był utwór samego M-ego; w rzeczywistości M. napisał tylko list dedykacyjny poprzedzający traktat. Wiadomość o innych, rzekomo istniejących, wydaniach pijarskich traktatu „Sex alae” nie odpowiada prawdzie.
M. kierował następnie różnymi domami pijarskimi, aż wreszcie od r. 1730 przebywał w Warszawie, gdzie dłużej pracował. Rezygnując z powodu podeszłego wieku z rektorstwa domu warszawskiego, w lipcu i sierpniu 1739 ponaglał listami przewidzianego na następcę Stanisława Konarskiego, aby jak najrychlej przybył do Warszawy. Z początkiem września wyjechał do Łowicza, gdzie pozostał do śmierci. W Łowiczu nie pełnił już obowiązków nauczycielskich ani administracyjnych, zachował jednak duży autorytet i wpływ w polskiej prowincji pijarów jako konsultor prowincji, kaznodzieja i teolog prymasa Krzysztofa Szembeka. M. zmarł 15 II 1746 w Łowiczu. W pogrzebie uczestniczył prymas K. Szembek.
Estreicher; Jocher, III 40; Picanyol L., Rerum Latinarum scriptores ex ordine Scholarum Piarum, Romae 1956; Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; Bielski, Vita et scripta; Horánỹi A., Scriptores Piarum Scholarum…, Budae 1810 II; Viñas T., Index bio-bibliographicus… Scholarum Piarum, Romae 1908 I; Boniecki; Uruski; – Chromecki T., Krótki rys dziejów Zgromadzenia Szkół Pobożnych, Kr. 1880 s. 146; Konopczyński W., Stanisław Konarski, W. 1926; Leszczyński R., Z czterech wydań jedno, „Listy Bibliofilskie” 1972; Wéber S., Podolin város története, Budapest 1891 s. 25; – Historia Domus Varsaviensis Scholarum Piarum, Wyd. L. Chmaj, Wr. 1959; Konarsciana, Wyd. S. Biegański, Mikołów 1897 s. V, XXIII–XXVII; – Arch. PAN w W.: Materiały L. Chmaja, sygn. III-76 teki: 37, 39, 49, 50; Arch. Pijarów w Kr.: Matricula, nr 1, Liber suffr. Podol. k. 207; Arch. węgierskiej prowincji pijarskiej w Budapeszcie: Historia domus Podolinensis 1642–1702 (z dopiskami z lat późniejszych) s. 163, 190–191; B. Jag.: rkp. 3612.
Rafał Leszczyński